Hipnoza a medytacja

 

Gdy poznawałam tajniki hipnozy i uczyłam się jej zastosowań, zaczęłam zastanawiać się, czy medytacja i hipnoza to jedno i to samo. Jest wiele podobieństw łączących oba te zjawiska, jak choćby to, że zarówno hipnoza jak i medytacja, wykorzystują naturalne stany transowe. Dzieje się to jednak w nieco inny sposób.

Postanowiłam zgłębić temat i bazując na artykułach naukowych (źródło znajduje się na końcu tekstu), napisałam poniższy wpis, porównując hipnozę i medytację.

Hipnoza i Medytacja stanowią dwa ważne, historyczne i wpływowe zabytki cywilizacji i kultury zachodniej i wschodniej. Poważnym problemem w zdefiniowaniu hipnozy i medytacji, jest wieloznaczność terminów. “Hipnoza” pochodzi od greckiego słowa “Hypnos”, oznaczającego sen i charakteryzuje się skupioną uwagą, podwyższoną podatnością na sugestie, większą świadomością wewnętrznych obrazów i zmniejszoną zdolnością do krytycznego myślenia. Hipnoza rozprzestrzenia się na różne aspekty osobistej świadomości danej osoby i może zmienić doświadczenie i przeżywanie rzeczywistości.

Termin “medytacja” pochodzi od łacińskiego “Meditatio”, które pierwotnie oznaczało każdy rodzaj wysiłku fizycznego lub intelektualnego. Medytacja ogólnie odnosi się do bardzo szerokiego zakresu praktyk, w tym buddyjskich, chrześcijaństwa, islamu, hinduizmu i tradycji żydowskiej. W ten sposób definiowanie medytacji, wiąże się z koniecznością dokładnego zrozumienia medytacji z uwzględnieniem znaczenia różnych tradycji.

Hipnoza powstała w zachodnim kręgu kulturowym w Europie, podczas gdy medytacja ma swoje korzenie we wschodnim kręgu kulturowym – głównie w Indiach z rozprzestrzenianiem się w całej Azji.

HIPNOZA

Trans nie jest snem. Jest przejściem w niski stan alfa albo theta, które następuje naturalnie, podczas na przykład bycia zaabsorbowanym ciekawą książką, filmem czy historią. Trans również może mieć miejsce podczas powtarzalnego i często intensywnego zajęcia fizycznego, takiego jak jogging czy energiczny taniec, lub podczas szoku emocjonalnego czy traumy psychicznej. Trans może być również osiągnięty poprzez celowe zachowanie.
Nasi szamańscy i religijni przodkowie, wywoływali trans poprzez bębnienie, grzechotanie, taniec, post, śpiewając, modląc się, czy opowiadając sobie historie.
Hipnoza wykorzystuje trans w celu dostępu do niedostępnych, stłumionych lub nieświadomych wspomnień i cech psychiki, które są nieosiągalne w zwykłym stanie świadomości i tak zwanym byciu na jawie.

 

MEDYTACJA

Medytacja jest od dawna znana jako środek zmniejszający stres. Uogólniając, medytację możemy podzielić na:

– medytację koncentracji, gdzie nacisk kładzie się na jednym obiekcie, takim jak na przykład powolne oddychanie, płomień świecy lub obraz czy słowo

– mantra i medytacja uważności (mindfulness), gdzie nacisk kładzie się na emocjonalnym niezważaniu, ale szerokiej świadomości wielu przedmiotów, dźwięków innych odczuć, czy myśli.

W obu przypadkach następuje wejście w trans.

Medytacja oznacza świadomość –  mieć świadomość tego, co się robi, co myśli, czuje, mając świadomość, by bez wyboru, obserwować i uczyć się. Wtedy powstaje wolność, aby widzieć rzeczy takimi, jakimi naprawdę są, bez zniekształceń. Umysł staje się trzeźwo myślący, jasny i wrażliwy. Nie ma rzeczywistego podziału na ciało i umysł. Mózg, układ nerwowy i umysł stają się niepodzielną jednością. Medytacja inaczej jest również całkowitym opróżnieniem umysłu. To stan, kiedy następuje dążenie do szczęścia i poszukiwania sensu życia. Osoba uświadamia sobie wtedy prawdę własnego istnienia w harmonii z naturą i przyrodą. Medytacja wykorzystuje trans do osiągnięcia równowagi.

 

NIEKTÓRE RÓŻNICE

 

Różnice między hipnozą i medytacją są niewielkie tak naprawdę i polegają w dużym stopniu na formowaniu celów i oczekiwań. Ponadto, niedawne przenikanie wschodnich technik medytacyjnych do zachodniej, nowoczesnej hipnozy klinicznej, złagodziło te różnice. Wraz ze wzrostem liczby pacjentów stosujących autohipnozę przez dłuższe okresy czasu, jak również techniki medytacyjne (np Mindfulness-Based redukcja stresu, MBSR), coraz częściej wykorzystywane są w celach leczniczych.

Podczas gdy w hipnoterapii główną rolę odgrywa relacja z terapeutą (raport) i odpowiednio sformułowane sugestie, stwierdzono w przypadku medytacji niezależność od konieczności relacji społecznych, która odgrywa kluczową rolę w ćwiczeniach medytacyjnych. Jednak chyba nie wzięto tutaj pod uwagę sytuacji autohipnozy, która również nie wymaga obecności innej osoby i praktykowana jest samemu.

 

PODOBIEŃSTWA

Zarówno hipnoza, jak i różne formy praktyk medytacyjnych, wykazują korzystny wpływ na radzenie sobie ze stresem. Dzięki tym technikom, można relaksować swój umysł, duszę i ciało. Techniki te mogą być również stosowane jako sposoby zapobiegania szkodliwym wpływom stresu na ciało. Osoby cierpiące z powodu stresu, często są wyczerpane, brakuje im koncentracji i mają osłabiony układ odpornościowy. Korzystanie z medytacji i hipnozy stanowi potężne narzędzie, ułatwiające uspokojenie się i przyniesienie ulgi od napięcia.

Wspólnym mianownikiem zarówno hipnozy oraz medytacji, jest również skupienie uwagi, koncentracji i pozwolenie na swobodny przepływ myśli. Jednym z głównych celów zarówno technik hipnozy i medytacji, jest zrozumienie i przejęcie kontroli nad naszymi emocjami. Obydwie metody wykazują korzystny wpływ na zmniejszenie stresu i mogą pomóc nam wzmocnić nasz system odpornościowy.

Neurobiologia zaczęła zapewniać lepsze zrozumienie mechanizmów mózgu, zarówno podczas hipnozy jak i medytacji, przedstawiając podobieństwa i różnice pomiędzy tymi dwoma stanami i procesami. Jak podkreślają autorzy badań w wielu tekstach źródłowych, ważne jest, aby nie postrzegać wschodniego lub zachodniego systemu jako jednego lepszego od drugiego. Krzyżowanie się dawnych wschodnich technik medytacyjnych i ich obecności w zachodniej, nowoczesnej hipnozie klinicznej, ma nadzieję doprowadzić do wzmocnienia siebie nawzajem.

Poniżej znajduje się bardzo ciekawe wyszczególnienie cykli mózgu w zależności od tego czym się zajmujemy. Jest to zarazem kolejny przykład na podobieństwo obu metod. Dominujące częstotliwości fal mózgowych:

–  odpowiadające stanowi strachu, niepokoju i wzmożonej czujności są poziomie beta (18-38 Hz)

–  stan odpowiadający skupionej czujności, zakres beta (12-18 Hz)

–  stany odpowiadające miłej, spokojnej czujności, medytacji uważności i lekkiej hipnozy, mają zakres alfa (8-12 Hz)

–  stan REM (Rapid Eye Movement), wewnętrzna koncentracja, medytacja i trans hipnotyczny są w theta (4-8 Hz)

–  głęboki sen, delta (0,5-4 Hz)

 

Podsumowując, zarówno medytacja i głęboka hipnoza, prowadzą do podobnych zmian psychologicznych, takich jak zredukowanie myśli, reakcji emocjonalnych i w konsekwencji przynoszą spokój ciała i umysłu. Biorąc pod uwagę uderzające podobieństwo medytacji i hipnozy, wydają się być ściśle powiązanymi zjawiskami i hipnoza może być wręcz uznana jako zachodnia forma tzw guided mediatation. Nie bez znaczenia jest również fakt, że niektóre aspekty, które zostały opisane jako “autohipnoza” przez jednego naukowca, mogą również być opisane jako “medytacja” przez innego naukowca i na odwrót.

Jakkolwiek by nie nazywać i rozróżniać obu zjawisk, jedno jest pewne, stosowanie którejkolwiek z form relaksacji, zdecydowanie powinno być częstą praktyką.
A o tym jak stosować autohipnozę, napiszę z pewnością na tym blogu w przyszłości, dlatego koniecznie śledź pojawiające się wpisy!:)

 

 

 

Żródła:

De Benedittis, G. (2015). Neural mechanisms of hypnosis and meditation. Journal of Physiology-Paris109(4), 152-164.

Grant, J. A., & Rainville, P. (2005). Hypnosis and meditation: similar experiential changes and shared brain mechanisms. Medical hypotheses65(3), 625-626.

Halsband, U., Mueller, S., Hinterberger, T., & Strickner, S. (2009). Plasticity changes in the brain in hypnosis and meditation. Contemporary Hypnosis26(4), 194-215.

Holroyd, J. (2003). The science of meditation and the state of hypnosis. American Journal of Clinical Hypnosis46(2), 109-128.

Otani, A. (2003). Eastern meditative techniques and hypnosis: a new synthesis. American Journal of Clinical Hypnosis46(2), 97-108.

Shenefelt, P. D. (2017). Use of Hypnosis, Meditation, and Biofeedback in Dermatology. Clinics in Dermatology.